Narsist, benlik imajı şişirilmiş olan kişiler için kullanılan bir ifadedir. Diğer adıyla ‘özseverlik’ olan bu kavram Türk Dil Kurumu tarafından “kişinin kendi bedensel ve ruhsal benliğine karşı duyduğu hayranlık ve bağlılık’ olarak tanımlamaktadır. Narsisizmin kökeni Yunan mitolojisine dayanmakta olup özetle şöyle anlatılmıştır… ‘Narcissus’, kendisini o kadar çok beğenmektedir ki bir gün bir su birikintisindeki yansımasına bakarken kendisine olan hayranlığından eriyerek yok olmuştur. Narcissus’un yok olduğu yerde Latince adı narcissus olan bir nergis çiçeği belirmiştir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedir?
Narsistik kişilik bozukluğu, kişinin kendine dair abartılı önem algısı, diğerleri tarafından aşırı takdir edilme, beğenilme isteği ve diğerlerine karşı empati yoksunluğu ile karakterize, uzun dönemli bir kişilik bozukluğudur. Bu kişiler diğerleri tarafından bencil, talepkar, manipülatif ve kibirli olarak nitelendirilirler. Birçok sıradan insanın narsist özelliklere sahip olabilir ancak narsist kişilik bozukluğu bundan çok daha ileri bir durum olup kişilik bozukluğu sınıfında yer almaktadır. Sıradan insanlarda narsist özellikler zaman zaman ortaya çıkarken narsistik kişilik bozukluğunda bu durum yaşamın her alanına yayılmış durumdadır. Bu kişilerin narsist özellikleri; hayatları, arkadaşlıkları, karşı cinsle ilişkileri ve günlük hayatlarının her aşamasında fark edilebilmektedir. Ancak her narsistik özellikleri bulunan kişinin narsistik kişilik bozukluğuna sahip olduğunu söylemek doğru bir ifade olmayacaktır.
Narsistik kişilik bozukluğu sorunu erkeklerde kadınlara göre çok daha fazla görülmektedir. Tüm vakaların yüzde 75’ini erkekler oluşturmaktadır. Klinik olarak kabul edilen 10 kişilik bozukluğundan biri olan narsist kişilik bozukluğu toplumda yüzde 1-5 aralığında görülmektedir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu ile İlişkiler
Narsistler ilişkilerinde ilk başta mükemmel bir profil çizmektedirler. Sevilen, başarılı ve övülen bir birey olarak tanınmayı önemsemektedirler. Fakat sevgiyi çoğu zaman manipülatif yaklaşımlar ile almaya çalışırlar. Başarıda aşırı hırs ve böbürlenme görülürken başarısızlıkta ise birilerini suçlamalarıyla ön plana çıkmaktadırlar. Bu sorunları yaşamakta olan kişiler çoğu zaman aile ve evlilik hususunda karşısındaki kişiye yetersizlik ve değersizlik kavramlarını tanımlar ve bireyi yalnızlaştırma tekniğini kullanarak o kişiye büyüklük taslamaya çalışmaktadır. Böylece karşısındaki kişileri kendisine bağlayarak ona ihtiyaç duymasını sağlamaktadır.
Genellikle ilişkilerini emir-komuta zincirine uyarak devam ettirmeye çalışırlar. Emir-komuta zincirinin dışına çıkıldığı durumlarda ise pasif agresif yaklaşımlar sergilemektedir. Karşılarındaki kişinin hayatını umursamazlar. Eğer karşısındaki kişinin hayatına ilgi gösteriyor gibi gözükseler de bu durum yüksek ihtimalle bunu 'kefaretin küçük bir bedeli' olarak gördüklerinden yapmaktadırlar. Dolayısıyla narsistler tüm ilişkilerinde benmerkezcidir. Gün sonunda yapılan tüm yaklaşımlar kendilerini daha yeterli, sevilen ve değerli bir pozisyonda görmelerine yaradığı söylenebilmektedir.
DSM-V Tanı Kriterleri
DSM-V’e göre bir kişinin narsistik kişilik bozukluğu tanısı alabilmesi için aşağıdakilerin en az beşini gösteriyor olması beklenmektedir:
Kendi önemine dair büyüklenmeci bir algı
Limitsiz güç, başarı, güzellik veya aşka dair fanteziler ile meşgul olma
Kendinin özel olduğuna ve sadece özel insanlar veya kurumlar tarafından anlaşılabileceğine inanma
Diğerlerinin aşırı ilgi ve hayranlığına ihtiyaç duyma
Diğerlerini kullanma/manipüle etme
Empati eksikliği
Diğerlerini kıskanma veya kendinin kıskanıldığını düşünme
Kibirli, diğerlerine üstten bakan davranış veya tutumlar
Etiyolojisi
Bilişsel yaklaşıma göre bu kişilerin bir kısmı çocukluk döneminde aileleri tarafından gördükleri aşırı ilgi ve hoşgörü neticesinde kendilik değerlerine dair gerçekçi olmayan inanışlar geliştirmişlerdir. Kendi değerlerini abartmayı ve kendilerini diğerlerinden çok daha önemli görmeyi öğrenmişlerdir. Narsistik kişilik bozukluğu geliştirmiş diğer kişilerde ise kendilerinin biricik ve özel olduğu algısı çocukluk döneminde yaşadıkları bir reddedilmeye karşı savunma olarak gelişmiştir. Narsisizmin çocukluk döneminden itibaren gelişmesinde psikolojik etmenlerin yanısıra biyolojik, genetik ve sosyal faktörlerin de rolü olduğu düşünülmektedir. Hastalığın gelişiminde tek bir sebep yerine bunların kompleks etkileşimi etkili olmaktadır.
Terapide Narsistik Kişilik Bozukluğu
Bu bireyler çoğu zaman kendilerinde bir sorun olduğunu kabul etmediği ve terapiye gitmesi için teşvik eden yakınlarına bir sorununun olmadığını kanıtlamak adına gittiği görülmektedir. Terapiye giden narsistler için terapi son derece zayıflık göstergesidir. Bu sebeple başvuru sebepleri çoğu zaman gündelik hayatlarındaki sorunlarla baş edebilmek olduğunu belirtmektediler. Bu durumlardan da kendilerini sorumlu tutmaktansa sorunun kaynağını çevresel etmenlerde aramaya meyilli oldukları görülmektedir. Terapiye başvurma sebepleri olan konular sorunun çoğunlukla sadece görünen yüzünü oluşturmaktadır. Bu noktada daha derinlemesine görüşmeler yaparak sorunun temelindeki duygudurum, davranış ve düşüncelere odaklanılması ve davranışın temelinin dayandığı geçmiş yaşamsal olayların da son derece önemli ayrıntıları barındırmaktadır.
Psikoterapide İlaçlı Destek
Danışanlarda ilaçlı desteğe ihtiyaç duyulabilmektedir. Ancak sadece ilaç kullanımı ile kısa süreli ve yüzeysel bir destek sağlanacağını ve tekrarlayıcı durumlarla karşılaşılabileceği görülmektedir. İlaç kullanımı daha çok ortaya çıkan anksiyetik ve depresif belirtilerin düzeltilmesi noktasında kullanıldığı söylenebilmektedir.
Kaynakça:
APA (2013). DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı. (çev. Köroğlu, E.). Hekimler Yayın Birliği, Ankara.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi. (05.04.2023). cerrahi.com
Bilgi almak ve seans oluşturmak için;
klnpsksimayahi@gmail.com mail üzerinden veya 0 (537) 295 47 45 iletişime geçebilirsiniz.
Comments